Vatsvagiri vakagadzira bvunzo yeweti inogona kuona cancer yemapapu ichiri nhanho vachishandisa nzira nyowani. Inoshandisa jekiseni reprotein rinobaiwa kuona kuvepo kwemasero anopenya mumapapu asi achidyidzana neprotein yakanangwa (inoburitswa nemaseru anesescent ari mumapapu). Kuunganidzwa kwesesescent masero munyama kunozivikanwa kuve kwakabatana nekubuda kwegomarara. Parizvino, bvunzo iri muchikamu chekupedzisira che preclinical kuyedza pane mbeva modhi uye inofanirwa kuenderera mberi yekuongorora kwevanhu kliniki munguva pfupi. Muedzo unogona kugadziridzwa kuti uonekwe kwekutanga kwemamwe marudzi egomarara uye unokwanisa kuvandudza "gomarara rekutanga kuongororwa" kuitira mhedzisiro yemurwere uye fungidziro.
Chirwere chegomarara remapapu kazhinji hachiratidze chero zviratidzo zvinoonekwa kuti varwere vanyunyute uye kutsvaga rubatsiro rwekurapa kusvika rapararira nemumapapu kana mune dzimwe nhengo dzemuviri. Zviri
kazhinji chirwere gare gare mushure mokunge yatanga kukura uye kupararira. Maturusi ekuferefeta akadai se histo-pathology uye CT/MRI scanners anoshandiswa apo varwere vanoudza vanachiremba zviratidzo zvinowanzoitika panguva inotevera. Saka hapana kupindira kwekurapa panguva yekutanga. Izvi zvinoreva kufungidzira kwakashata kune varwere vazhinji. Izvi zvinogona kuchinja munguva pfupi iri kutevera. Zvinogona kugoneka kuona zviri nyore kenza yemapapu panguva yekutanga uchishandisa weti bvunzo.
Vatsvakurudzi vari kushanda kuti vaone nokukurumidza kenza yemapapu kuburikidza nekuongororwa weti yakapfava zvichibva pakuzivikanwa kwemaseru kana masero ekare.
Iwo maseru maseru (anonziwo zombie masero) haasi maseru akafa, asi haakwanise kukura nekukamura maitiro anoita masero mapenyu. Kana maseru aya akaungana panzvimbo imwe chete, anogadziridza nharaunda yawo nenzira yekuti zvinova nyore kuti masero egomarara akure uye aparadzane zvisingadzoreki. Zvinozivikanwa kuti matishu akakanganisika anoshanduka kusati kwabuda kenza. Iwo maseru maseru anoburitsa masaini anoronga matishu uye kuita kuti ive yakakwana pakukura kwegomarara.
Imwe puroteni yakaburitswa nemaseru masenescent mumapapu tishu yakaonekwa. Iri ipuroteni-inotsemura peptide inowanikwa muhuwandu hwepamusoro pamberi pesesescent maseru uye inoonekwa mumatanho ekutanga egomarara. Muedzo uyu unosanganisira kuona puroteni iyi muweti sampuli yemurwere. Muedzo wakanaka unoreva kuvapo kwemaseru anesescent mumapapu ayo anogona kukonzera gomarara mumapapu nekufamba kwenguva.
Muedzo unoshandisa protein probe kana sensor. Kana yabayiwa mumuviri, probe inotsemurwa kuita zvidimbu zviviri neprotein yakanangwa (inoburitswa nemasero anopenya). Chikamu chiduku cheprobe chinobudiswa muweti iyo inoitwa kuti ionekwe mumuenzaniso weti kuburikidza nekuchinja kwemavara nekuwedzera mhinduro yesirivha. Shanduko yeruvara rwesampu yeweti inoratidza kuvepo kwesesescent masero mumapapu izvo zvinoratidza shanduko ye pathological inogona kutungamira kugomarara.
Iyi protein probe-based urine test inoona zviratidzo zvekutanga zvekenza yemapapu isati yakura chirwere. Inodzivirira kudiwa kwemaitiro ekupinda uye kuita kuti kupindira kwekurapa kwekutanga kugoneke kune zviri nani mhedzisiro yemurwere uye kufungidzira.
Protein probes inogona kushandiswa kugadzira weti bvunzo kune mamwe marudzi egomarara zvakare.
Muedzo unogona kugadziridzwa kuti uonekwe kwekutanga kwemamwe magomarara uye unokwanisa kushandura "kuongororwa kenza kwekutanga" kuti ive nani mhedzisiro yemurwere uye fungidziro.
Weti magirazi pathological mamiriro. Kunyatsoongorora weti kunoratidza zviri kuitika mumuviri. Naizvozvo, ongororo yeweti inogara ichiitwa mukuferefetwa kwezvechiremba kusanganisira kuongororwa kwemamwe magomarara zvichibva pakuonekwa kwemasero ane gomarara kana DNA kubva kumaseru egomarara (semunyaya yegomarara redundiro) kana DNA isina masero (cfDNA) kana yakashandurwa DNA yakadururwa nehuropi. bundu masero pavanofa (sezvakaita glioma, rudzi rwebundu reuropi).
***
References:
- Cancer Research UK. News - Munyika-yekutanga weti bvunzo yekenza yemapapu inotora 'zombie' masero. 6 December 2024
- Cancer Research UK. News - Kuongororwa weti yegomarara redundiro: Chii chazvino? 16 April 2022.
- Cancer Research UK. News - Masayendisiti ari kugadzira weti uye ongororo yeropa kuti vaone mapundu emuuropi. 23 July 2021.
- Cancer Research UK. News - Weti yekuongorora gomarara redundiro iri kugadzirwa. 2 July 2021.
- Cancer Research UK. News - Weti bvunzo: kuona cancer mupee. 21 November 2019.
***